بهداشت قاعدگی

روز جهانی بهداشت قاعدگی

بهداشت قاعدگی ، ۲۸ ماه می هر سال در تقویم مناسبت های بهداشتی و پزشکی، با نام روز جهانی بهداشت قاعدگی (Menstrual Hygiene Day) به ثبت رسیده است. هدف از نامگذاری چنین روزی تلاش بیشتر برای آموزش بانوان درباره بهداشت قاعدگی و آگاهی یافتن آنان از چرخه قاعدگی و از بین بردن تابوی آن می باشد.

این روز به پیشنهاد (Wash United) که یک سازمان مردم نهاد (NGO) آلمانی می باشد در سال ۲۰۱۴ به ثبت رسیده است. سازمان‌ها و رسانه‌های زیادی از جمله صندوق کودکان سازمان ملل متحد، یونیسف (UNICEF)  با این سازمان همکاری می‌کنند.

علت انتخاب این تاریخ (۲۸ ماه می) برای روز جهانی بهداشت قاعدگی، این است که ماه می، پنجمین ماه سال میلادی است و مدت خونریزی بانوان در هر ماه به طور متوسط ۵ روز است. همچنین چرخه قاعدگی بانوان معمولا ۲۸ روز می باشد.

آگاهی در زمینه قاعدگی می تواند ضامن سلامتی یک زندگی زناشویی باشد. میلیون ها زن و دختر جوان به خاطر تابو شدن قاعدگی و سکوت درباره آن و دسترسی به اطلاعات محدود دچار مشکلات زیادی هستند.

براساس مطالعات یونیسف از هر ۳ دختری که در جنوب آسیا پریود می‌شوند یک نفر قبل از قرار گرفتن در این شرایط هیچ اطلاعی درباره آن ندارد و این اتفاق را یک مشکل غیر عادی و نگران کننده می بیند.

ناآگاهی و در نتیجه امکانات بهداشتی ناکافی ممکن است در خانم‌ها باعث بروز حساسیت و عفونت شود. خطر ابتلا به عفونت از جمله عفونت‌های منتقل شونده از راه جنسی در طی قاعدگی بیشتر از حد نرمال است، زیرا خون خارج از بدن مسیری را برای باکتری‌ها به منظور بازگشت به رحم فراهم می‌کند. همین موضوع اهمیت رعایت بهداشت در این دوران را نشان می‎دهد.

بهداشت قاعدگی چیست؟

 به جاری شدن خون از پوشش داخلی رحم قاعدگی یا عدت ماهانه یا پریود (Menarche)  گفته می‌شود. قاعدگی از اوایل سنین جوانی (معمولا بین ۸ تا ۱۶ سالگی)، در دوران بلوغ رخ می‌دهد و با رسیدن به سن ۴۵ تا ۵۵ سالگی (دوران یائسگی) متوقف می شود. قاعدگی در دوران شیردهی و بارداری نیز متوقف می شود. قاعدگی طبیعی بین ۲۱ تا ۳۵ روز در نوسان است.

عوامل مختلفی از جمله نژاد، سابقه فامیلی افراد، شرایط زندگی و نوع تغذیه، منطقه جغرافیایی محل رشد، وضعیت بهداشت و عوامل روحی در زمان شروع اولین تجربه قاعدگی موثر هستند.

حجم متوسط خونریزی در هر سیکل ماهانه قاعدگی ۳۵ میلی‌لیتر است البته این میزان در چند سال اول بعد از شروع پریود و چند سال قبل از یائسگی تغییرات زیادی دارد.

علت بروز قاعدگی

قاعدگی یا پریود یک فرایند بیولوژیک طبیعی و نشانه ای مهم از سلامت باروری است. بروز اولین قاعدگی یک دختر نشان دهنده این است که بدن او اولین تخمک را تولید کرده است.

پس از آن هر ماه تخمدان ها یک تخمک را از خود آزاد می‌کنند. این تخمک به کمک هورمون های استروژن و پروژسترون و بالا رفتن سطح آن ها در تخمدان بزرگ می شود. همچنین این هورمون ها دیواره رحم را ضخیم می کنند تا شرایط رشد تخمک فراهم گردد.

در صورتی که پس از آزادسازی تخمک عمل لقاح صورت نگیرد، سطح هورمون های استروژن و پروژسترون پایین آمده و دیواره رحم فرو می ریزد و همراه با خون از بدن خارج می شود. این سیکل هر ماه تکرار می شود که به آن قاعدگی می گویند.

ترکیب و رنگ خون قاعدگی

اگرچه در طول قاعدگی به مواد جاری شده خون قاعدگی می گویند اما برای نامیدن آن اصطلاح (ترکیب قاعدگی) مناسب تر است.

 این ترکیب شامل مقداری خون، مخاط دهانه رحم، ترشحات واژن و بافت فرو ریخته رحم است. رنگ این ترکیب در حالت نرمال قهوه ای متمایل به قرمز و تیره تر از خون است. رنگ این ترکیب یا به اصطلاح خون فاکتور مهمی است که با توجه به آن می توان به سلامت یک زن پی برد.

رنگ سیاه: نشان دهنده انسداد داخل واژن زنان باشد و می تواند در آغاز یا پایان دوره قاعدگی نمایان شود.

رنگ قهوه ای: این رنگ نشانه خون قدیمی است و ممکن است در آغاز یا پایان یک دوره ظاهر شود.

رنگ نارنجی: این خون اغلب نشان دهنده عفونت مانند واژینوز باکتریال (Bacterial Vaginosis) یا تریکومونیازیس (Trichomoniasis) است و بهتر است که شخص برای معاینه به پزشک مراجعه کند.

رنگ قرمز روشن: نشان می دهد خون تازه است و جریان پایدار برقرار می باشد. یک دوره قاعدگی ممکن است با خونریزی قرمز روشن شروع شود و تا انتها به تدریج تیره شود.

رنگ صورتی: هنگامی که خون با مایع گردن رحم مخلوط شود، خون صورتی یا لکه بینی ایجاد می شود. مقاربت جنسی می تواند شکاف های کوچک در واژن یا دهانه رحم ایجاد کند. خون ناشی از این پارگی ها می تواند با مایعات واژن مخلوط شده و با رنگ صورتی ترشح و خارج شود.

رنگ خاکستری: وقتی بین باکتری های مفید و مضر در مهبل تعادل برقرار نباشد رنگ ترشحات خاکستری خواهد شد. به این عارضه واژینوز باکتریایی(Bacterial vaginosis) می گویند.

نکاتی درباره بهداشت قاعدگی

روزانه تا ۸ لیوان آب نوشیده شود تا آب از دست رفته بدن در طی خونریزی ماهانه به بدن بر گردد. این کار همچنین باعث می شود واژن سریع تر و راحت تر خود را پاک و تمیز کند.

 رژیم غذایی خود را به گونه ای انتخاب و تنظیم کنید تا از بروز یبوست در این مدت پیشگیری شود.

نوار بهداشتی به محض کثیف شدن  تعویض شود. اگر نوار بهداشتی برای مدت طولانی تعویض نشود، اکسیژن رسانی کم می شود و شرایط برای رشد و ایجاد باکتری ها در ناحیه تناسلی فراهم می شود. این باکتری های بیماری زا، وارد مهبل شده و باعث مشکلات عفونی می شوند.

روزانه حداقل ناحیه تناسلی و بیرون واژن یک تا دو بار شسته شود تا بوی نامطبوع حاصل از خونریزی قاعدگی، کاهش پیدا کند.

شستشوی بیرون ناحیه تناسلی، با آب و صابون های بهداشتی به جلوگیری از عفونت کمک می کند. البته این کار باید به آرامی انجام بگیرد و پس از شستشو، منطقه تناسلی باید به وسیله دستمال بهداشتی خشک شود. باقی ماندن هر گونه رطوبت در منطقه تناسلی، زمینه را برای رشدباکتری های بیماری زا و بروز عفونت فراهم می کند.

 اگر استفاده از نوارهای بهداشتی معطر، منجر به سوزش ناحیه تناسلی شود، از مصرف آنها اجتناب شود، زیرا علاوه بر سوزش می توانند منجر به بروز عفونت شوند و بوهای نامطبوعی در آن قسمت ایجاد کنند.

در طی دوران قاعدگی از  لباس های زیر نخی و پنبه ای استفاده کنند، زیرا لباس زیر نخی، کمتر بوی نامطبوع می گیرد، هوا به راحتی از آن عبور می کند، درجه حرارت بدن را تعدیل می کند و شرایط راحتی را برای فعالیت های جسمانی فرد در این دوران فراهم می کند.

 پس از پایان دوره قاعدگی، از صابون های بهداشتی برای شستن بیرون واژن خود استفاده شود تا هر گونه آلودگی ناشی از خونریزی پاک شود و امکان بروز هر گونه عفونتی کاهش یابد.

شستن و خشک کردن ناحیه واژن، باید از سمت جلو به عقب باشد. عکس این حرکت منجر به انتقال عفونت ها از ناحیه مقعد به سمت واژن می شود.

 استفاده از آب گرم یا ولرم هنگام شستشو در این دوره به کاهش دردهای ناحیه زیر شکم هم کمک کند.

در صورت مواجه شدن با ترشحات و یا بوی تند غیرعادی در طی دوران قاعدگی، حتما به پزشک متخصص زنان مراجعه شود تا احتمال ابتلا به بیماری های عفونی و قارچی و باکتریایی ناحیه واژن مبتلا بررسی شود.

 فعالیت بدنی و ورزش سبک در این دوران نه تنها مانعی ندارد، بلکه به عضلات آرامش می دهد و از مشکلات جسمی و روانی قبل از قاعدگی می کاهد. بدترین کار، درازکشیدن روی تخت و بی حرکت ماندن برای مدت طولانی است.

برای شما همراهان مجله آموزشی سایت Hamoon Medical سلامتی آرزومندیم